Parafialna rada duszpasterska (concilium pastorale) jest organem doradczym w parafii. Taki zapis przeczytać można w Kodeksie Prawa Kanonicznego. Rada stanowi grono osób służących proboszczowi głosem doradczym we wszystkich sprawach duszpasterstwa parafialnego w powiązaniu z życiem Kościoła powszechnego.
Celem rad parafialnych, jest więc wspieranie kapłanów w dbaniu o rozwój duchowy
i materialny wspólnoty.
V Synod Diecezji Tarnowskiej
Najnowsze ustalenia w sprawie rad parafialnych w Diecezji Tarnowskiej przynoszą statuty V Synodu Diecezji Tarnowskiej:
Stat. 1084. W każdej parafii proboszcz powołuje Parafialną Radę Duszpasterską, która w szczególny sposób realizuje zadanie współdziałania duchownych i wiernych świeckich dla dobra Kościoła. Poprzez członkostwo w Radzie wierni wspomagają proboszcza w odpowiedzialności za dzieło nauczania i uświęcania, a trwając w religijnym posłuszeństwie wobec swoich pasterzy, przyczyniają się do ożywienia istniejących dzieł duszpasterskich i inicjowania nowych.
Stat. 1085. Celem Parafialnej Rady Duszpasterskiej jest wspomaganie proboszcza w sprawach dotyczących całokształtu działalności duszpasterskiej w parafii. Zachęca się członków Rady, aby włączali się w prowadzenie dzieł określonych przez proboszcza.
Rys historii
Choć w historii Kościoła zawsze obecni byli świeccy jako siła doradcza, a zdanie wiernych świeckich było brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji, to rady parafialne są instytucją powołaną w XX wieku.
Powstanie rad duszpasterskich związane jest z ustaleniami Soboru Watykańskiego II, gdy zwrócona została uwaga na szczególne zaangażowanie osób świeckich w życie Kościoła.
Sobór podkreślił rolę Kościoła przez pojęcie wspólnoty. Ludzie ochrzczeni tworzą wspólnotę z Bogiem i między sobą nawzajem. W Ludzie Bożym panuje, wynikająca z sakramentu chrztu św., fundamentalna równość, co do godności i działania. Wspólna jest też odpowiedzialność za misję i posłannictwo Kościoła. W inny sposób jest jednak odpowiedzialny duszpasterz, a w inny człowiek świecki.
Pierwszym dokumentem, w którym mówi się wyraźnie i wprost o parafialnej radzie duszpasterskiej jest list Omnes christifideles z 1973 r. (do dziś jest to jedyny dokument Kościoła poświęcony w całości radom). Konferencja Episkopatu Polski wydała wkrótce wytyczne w sprawie parafialnych rad duszpasterskich dla zarządzeń diecezjalnych.
Obydwa te dokumenty zainicjowały tworzenie rad w parafiach. Kolejnym ważnym krokiem w procesie powstawania i umacniania się parafialnych rad były normy nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego, promulgowanego przez papieża Jana Pawła II w 1983 r.
Liczba rad parafialnych rosła na przestrzeni lat dwutysięcznych. W 2008 istniały w 20% parafii, a w 2015 już w 80% parafii.
Rola proboszcza
Szczególna rola i odpowiedzialność spoczywa na proboszczu parafii.
Według adhortacji Pastores dabo vobis Jana Pawła II jest on dla Kościoła (dla parafii) „sakramentalnym uobecnieniem Jezusa Chrystusa”. „Celem życia i działania kapłana jest głoszenie Ewangelii światu i budowanie Kościoła w imieniu Chrystusa (in persona Christi)”. Kapłan działa w parafii w funkcji nauczycielskiej, liturgicznej i pasterskiej.
Ustanowienie parafialnej rady duszpasterskiej nie zwalnia proboszcza
od odpowiedzialności za poziom duszpasterstwa parafialnego i z obowiązków związanych z duszpasterstwem.
Gdy parafialna rada duszpasterska została ustanowiona, proboszcz powinien korzystać z jej pomocy w podejmowaniu decyzji, licząc się z jej opinią. Zawsze powinien jednak przedstawić swoje racje. Proboszcz nie ma obowiązku podejmować decyzji zgodnie z udzieloną opinią doradczą.
Zasady działania Rady Parafialnej
w Wysowej-Zdroju
Radę stanowi grono osób duchownych i świeckich (z urzędu: wikariusz, przewodniczący grup parafialnych, pracownicy kościelni) oraz zatwierdzonych przez księdza proboszcza (por. kan. 536 KPK). Sposób wyboru na członków rady określają normy ustalone przez biskupa diecezjalnego.
- Radzie Parafialnej przewodniczy z urzędu jest ks. Proboszcz, który wyznacza przewodniczącego świeckiego (swojego zastępcę) oraz sekretarza Rady.
- Skład Rady zgłoszony jest pisemnie w Kurii Tarnowskiej.
- Członków Rady powołuje się głosowaniem powszechnym na zgłoszonych wcześniej i zatwierdzonych przez proboszcza kandydatów.
- Liczba członków rady powinna być dostosowana do wielkości i potrzeb parafii
i stanowić przekrój całego społeczności parafialnej. - Kadencja Rady trwa pięć lat.
- Zebrania zwołuje proboszcz i przewodniczy obradom.
- Z każdego zebrania jest sporządzony protokół, który zostaje w archiwum parafii.
- Rada omawia sprawy materialno-gospodarcze parafii: kościoła i jego otoczenia, kaplic, pomieszczeń i budynków parafialnych.
- Rada ma prawo do wysuwanie propozycji i wniosków doskonalenia pracy parafialnej, w szerokim tego słowa znaczeniu.
- Rada nie jest po to, by kierować parafią. Ma ona jednak głos doradczy
w działalności duszpasterskiej i gospodarczej. - Wykonywanie zadań wymaga od członków Rady dojrzałości duchowej
i wiedzy religijnej, dlatego przedstawiciele rady zobowiązani są do pogłębiania swojego życia wewnętrznego. - W czasie trwania kadencji możliwe jest włączenie nowego członka Rady lub zwolnienia kogoś ze składu Rady. Decyzja tego rodzaju należy do księdza proboszcza, który powiadamia o tym kurię diecezjalną.
- Nowy proboszcz może zatwierdzić dotychczasową Radę lub powołać nowy jej skład osobowy.
- Członkowie Rady Parafialnej w Wysowej – Zdroju tworzą równocześnie Radę Ekonomiczną parafii.
Skład Rady Parafialnej
w Wysowej-Zdroju
1. Ks. Mariusz Bawołek (proboszcz)
2. Ks. Rafał Igielski (wikariusz)
3. Marcin Dardziński (przewodniczący świecki)
4. Danuta Weber (sekretarz)
5. Józefa Mól
6. Beata Pustułka
7. Helena Dutka
8. Izabela Baran.
9. Witold Pająk
10. Tadeusz Dziurny
11. Zbigniew Trojanowicz
Słów kilka o radzie parafialnej przez radnego spisanych…
Refleksja przewodniczącego Rady Parafialnej w Wysowej – Zdroju, pana Marcina Dardzińskiego
Wiele razy i na różne sposoby próbowałem skreślić kilka słów w tym trudnym dla Kościoła czasie.
Może więc łatwiej będzie zacząć od słowa „rada”. Sięgnąłem po słownik etymologiczny języka polskiego i znalazłem informację, że rdzeń słowa „rada” jest wspólny słowu „radość”, czyli staropolskiemu „być z czegoś rad”, „radować się”.
„Rad” jest także źródłem słów obrady, narada, porada, a nawet rajcować (rajcy, radni). Zdaniem językoznawcy Zygmunta Glogera najciekawsze wśród wielu określeń ze słowem „rada” jest słowo zdrada, choć niepasujące do pozostałych,. Co wynika z moich poszukiwań pochodzenia wyrazu „rada”? Refleksja, że przez piękno języka polskiego docieramy do istoty rzeczy.
„Rada” powinna wiązać się z radością, że nie obce są jej emocje oraz, że zła rada, to zdrada.
Rada parafialna (duszpasterska, czy ekonomiczna) na charakter tylko doradczy. Trzeba pamiętać, że pasterzem i głową parafii jest ksiądz proboszcz. To on samodzielnie podejmuje decyzje, kierując się prawem i posłuszeństwem wobec biskupa. Rada, jeśli zapyta ją o zdanie, wyraża wyłącznie opinię. Nie ma prawa zgodzić się na coś lub nie, a Proboszcz nie może niczego uzasadnić słowami „bo rada się zgodziła”.
Kościół Święty ma strukturę hierarchiczną, w takiej formie przetrwał dwa tysiące lat, a rady parafialne pojawiły się trzydzieści lat temu. Rada parafialna wyłaniana jest w sposób demokratyczny – poprzez wybory, a to zupełnie coś innego niż struktura hierarchiczna ustanowiona przez Chrystusa.
Chrystus powiedział, że zna swoje owce, a one go znają. Każdy z nas odpowiada za swoje zbawienie, a nie ma zbawienia poza Kościołem. Wszyscy więc dbajmy, żeby Kościół prowadził nas do nieba, a jest o co dbać, zwłaszcza w obliczu kryzysu duchowego współczesnego świata.
Przysłowie mówi, że ryba psuje się od głowy, jakże symbolicznie to brzmi. Pamiętajmy o tym, żeby nie radzić źle. Może to brzmi jak zabawa słowami, ale nasz język świetnie pokazuje to, jak blisko od rady do zdrady. Poradźmy sobie z tym, zachowując radość wspólnoty, prowadzonej przez pasterza, który zna swoje owce.
